In november is het tuinjaar afgelopen. Met de komst van de eerste vorst is er bijna niets meer te doen. Dit maakt november de optimale maand om schoonmaakwerkzaamheden uit te voeren en de tuin voor te bereiden op de winterrust.

Gazonverzorging

  • Om ervoor te zorgen dat het gazon voldoende zuurstof blijft krijgen, verwijdert u de afgevallen bladeren. Dit voorkomt rotting onder het bladerdek.
  • De grasmaaier kan nu worden opgeborgen tot de lente. Voor die tijd kunt u hem het beste grondig schoonmaken en, in het geval van benzinemaaiers, de accu loskoppelen. Vul ook de tank volledig met brandstof en sluit de benzinekraan. Start dan de machine totdat de motor stopt door gebrek aan brandstof. 

Bloemen en vaste planten

  • Bloembollen van vroegbloeiers kunnen nog in november worden geplant. Hoe later u ze echter in de grond zet, hoe later ze in het voorjaar bloeien.
  • Stapel rond rozen wat aarde op rond de stam en bedek de hogere scheuten met kreupelhout. Klimrozen moeten nog een keer aan het steun worden bevestigd, zodat de scheuten niet bezwijken onder het gewicht van de sneeuw.
  • Herfstbloeiers zoals heide moeten verder matig worden bewaterd.
  • Vaste planten met zaaddozen kunnen in de winter blijven staan, maar andere planten, zoals vrouwenmantel of kattenkruid, moeten voor de winter worden teruggesnoeid.
  • Graaf de knollen van de dahlia's uiterlijk na de eerste vorst op en bewaar ze gedurende de winter op een donkere en koele plaats.

 

Bomen en struiken

  • Door ongedierte aangetaste bladeren en rot fruit moeten worden verzameld en in de gft-bak worden gegooid, zodat er volgende jaar geen problemen zijn met bladziekten.
  • Witte kalkverf op de stammen van fruitbomen voorkomt scheuren die ontstaan door overmatige opwarming van de schors.
  • Lijmringen op een hoogte van 1,20 tot 2 m voorkomen dat insecten langs de stammen omhoog klimmen en hun eieren in de bomen leggen. Deze maatregel is bijzonder nuttig voor appelbomen.
  • Als oude fruitbomen moeten worden vervangen, kies dan een andere standplaats voor hetzelfde ras dan de vorige. Anders zullen de bomen niet goed groeien door de sterk verarmde bodem.
  • Vlierbessen produceren vooral vruchten aan jonge scheuten. Oude takken kunnen in de herfst worden verwijderd.
  • In november is er nog tijd om hagen te planten die in de herfst hun blad verliezen (bv. haagbeuk of beuk). Koudetolerante bomen, fruitbomen en struiken kunnen ook nog steeds worden geplant, zolang de grond niet bevroren is.
  • Vaste planten en potplanten kunnen tegen de ijzige temperaturen worden beschermd met afdekhoezen en jutezakken.

 

Moestuin

Restjes compost van het vorige jaar kunnen tegen het einde van het jaar in de bedden worden verwerkt. Om te voorkomen dat de voedingsstoffen in de bedden wegzakken, kunnen de bedden het best worden afgedekt met tomatenstengels of soortgelijke verdorde plantenresten. Bladeren of mulch bieden ook bescherming voor de bodem, maar moeten niet te dik worden aangebracht zodat de bodem voldoende zuurstof blijft krijgen.

November en december zijn de belangrijkste oogstseizoenen voor spruitjes. Alleen vorst geeft ze hun intense smaak. Ze worden van onderaf geoogst, zodat er meer knoppen ontwikkelen. Boerenkool wordt ook geoogst na de eerste vorst. Pas dan zit er genoeg suiker in de bladeren om de kool zijn typische aroma te geven.

Algemene tuinwerkzaamheden

Bij de eerste vorst laten de bomen hun bladeren vallen. De bladeren kunnen worden fijngehakt en op de composthoop worden gegooid (zorg ervoor dat ze worden gemengd met ander groenafval) of u kunt een aparte bladcompost maken. De bladcompost moet wat vaker worden omgewoeld om te voorkomen dat bladeren die moeilijk afbreekbaar zijn gaan schimmelen.

Let op: veel dieren, zoals egels, hebben al een winterverbijf gevonden. Als u nu begint met het verplaatsen of verleggen van stapels hout en kreupelhout, moet u voorzichtig te werk gaan om de tuinbewoners niet te storen. Hopen bladeren daarentegen zijn gevaarlijk voor egels en moeten worden opgeruimd.

Groenbemesters kunnen in november worden omgeploegd. Dit geeft de planten genoeg tijd om te rotten tot het voorjaar.

Het is tijd om lege nestkastjes schoon te maken om parasieten te verwijderen die de nakomelingen in het voorjaar kunnen verzwakken. Maarwees ook hier voorzichtig: soms gebruiken eekhoorns of andere vogels de lege nestkastjes als bescherming tegen de kou.

Tuingereedschap mag naar binnen om het tegen de kou te beschermen. Scharen en zagen kunnen het best van tevoren met spiritus worden schoongemaakt om sporen en andere ziekteverwekkers te verwijderen, anders kunnen in het voorjaar nog ziekten worden overgedragen.

Sommig onkruid blijft groeien in november. Als u ze nu wiedt, remt u de groei voor volgend jaar. Het werk kan worden ondersteund door calciumcyaanamide, dat kan worden gebruikt om de in de grond liggende zaden te bestrijden.